خوانش بینافرهنگی متون مصور مکتب نگارگری مشهد بر اساس آرای مایکل ریفاتر

طاهر, زهره; فرخ‌فر, فرزانه; حسینی, هاشم

doi:10.22051/jjh.2024.44716.2030

خوانش بینافرهنگی متون مصور مکتب نگارگری مشهد بر اساس آرای مایکل ریفاتر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری پژوهش‌هنر، دانشکده ‌هنر، دانشگاه‌ الزهرا، تهران، ایران، نویسنده مسئول

² استادیار گروه پژوهش‌هنر، دانشکده‌ هنر، دانشگاه‌ نیشابور، نیشابور، ایران.

³ دانشیار گروه پژوهش هنر، دانشکده‌ هنر، دانشگاه نیشابور، نیشابور، ایران.

10.22051/jjh.2024.44716.2030

چکیده

فرهنگ عامه، مجموعه آداب و رسومی است که از گذشتگان برجای مانده و ریشه در ادبیات و هنر جامعه دارد. خوانش بینا‌فرهنگی نوعی از خوانش است که به تبیین پیش‌متن‌های درون‌ و برون‌فرهنگی متن پرداخته و علاوه بر کشف لایه‌های معنایی عمیق، پیش‌متن‌های احتمالی آن‌ها را نیز بررسی می‌کند. هدف پژوهش حاضر این است که با توجه به اهمیت بازشناسی فرهنگ عامه و بازتاب آن در متون هنری هر دوره، با تکیه بر آرای خوانشی مایکل ریفاتر به بررسی متون هنری مکتب مشهد در عصر ابراهیم میرزای صفوی بپردازد. پرسش‌های اصلی عبارتند از: 1- در خوانش اولیه متون مکتب نگارگری مشهد چه وجوهی از فرهنگ عامه عصر ابراهیم میرزای صفوی مشهود است؟ ۲- در خوانش بینافرهنگی ثانویه، پیش‌متن‌های احتمالی کلامی و تصویری این متون کدامند؟ روش پژوهش تطبیقی- تحلیلی است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد عناصر فرهنگی بسیاری از جمله سنت‌های مادی، رفتاری و گفتاری در نگاره‌های این مکتب اغلب مبتنی بر پیش‌متن‌های تصویری احتمالی درون فرهنگی خراسان بزرگ در عهد ابراهیم میرزای صفوی و در کتابخانة او مصور شده است که با بررسی آن‌ها بسیاری از آداب و رسوم فرهنگ عامه مردمان آن روزگار و نیز برخی ویژگی‌های تصویری مکتب نگارگری مشهد علاوه بر سنن تصویری مکاتب گذشته مشهود است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

هنرهای تجسمی و کاربردی

عنوان مقاله [English]

The Intercultural Reading of Illustrated Texts in the Mashhad Miniature School Based on Michael Rifaterre's Theories

نویسندگان [English]

Zohreh Taher ¹
Farzaneh F arrokhFar ²
Hashem Hoseini ³

¹ Ph.D. Student of Art Research, Faculty of Art, Alzahra University, Tehran, Iran,Corresponding Author.

² Assistant Professor, Department of Art Research, Faculty of Art University of Neyshabur, Neyshabur, Iran.

³ Associate professor, Department of Art Research, Faculty of Art University of Neyshabur, Neyshabur, Iran.

چکیده [English]

Introduction: Popular culture is a collection of customs and traditions that have been left from the past and are rooted in the literature and art of society. Cross-cultural reading is a type of reading that explains the pre-texts inside and outside the culture of the text and in addition to discovering the deep layers of meaning, it also examines their possible pre-texts. Aim: The aim of the current research is to examine the artistic texts of the Mashhad School in the era of Ibrahim Mirza Safavid, based on the reading opinions of Michael Riffaterre. Main Questions: The main questions are: 1- In the initial reading of the texts of the Mashhad school of painting, what aspects of the popular culture of the era of Ibrahim Mirza Safavid are evident? 2- In secondary intercultural reading, what are the possible verbal and visual pretexts of these texts? Method: The research method is comparative-analytical. In the current research, the reading of the body of studies based on the reviewer's opinions is done in two stages. In the primary reading, we will read the visible cultural elements in the phenomenal layer of the text and examine the definite pre-texts, and in the secondary reading, while examining the concepts and dealing with the underlying layers, we will study the possible intra-cultural and extra-cultural visual and verbal pre-texts. Findings: The findings show that many cultural elements including material, behavioral and speech traditions in the paintings of this school are often based on the possible visual pretexts within the culture of Great Khorasan during the era of Ibrahim Mirza Safavid and illustrated in his library. Popular culture of the people of that time as well as some pictorial features of the Mashhad school of painting are evident in addition to the pictorial traditions of the past schools.

کلیدواژه‌ها [English]

Introduction: Culture is the common way of life
thought and action of human beings in a society
and
popular culture includes customs and beliefs that have been formed in different periods and are the origin of art
literature
culture
and in a wo
Material traditions are the collection of artworks
objects
goods
buildings and tools left over from the past and we can divide them into four categories: tools
place and housing
clothing and food. Behavioral traditions are a set of behaviors tha
especially the location matching of the manuscript (exact mention of Mashhad or Khorasan as the place where the manuscript was written) as well as the time of each manuscript
i.e. the time interval between 1556 and 1576 AD. From 964 to 984 AH
which

مراجع

منابع

آژند، یعقوب (1399). نگارگری ایران؛ پژوهشی در تاریخ نقاشی و نگارگری ایران، جلد دوم، تهران: سمت.

فرخ فر, فرزانه، طاهر, زهره. (1399). واکاوی فولکلور مادی رنگ بر بستر فرهنگ عصر‌ صفوی (مطالعه موردی: مکتب کتاب‌آرایی ‌مشهد، نگاره‌های هفت‌اورنگ ابراهیم‌میرزا، جامعه شناسی هنر و ادبیات، دوره 12، شماره 2، 173-198.

اشرفی، م.م. (1384). سیر تحول نقاشی ایران سده شانزدهم میلادی، مترجم: زهره فیضی، تهران: فرهنگستان هنر.

اشرفی، م.م. (1389). مینیاتورهای نسخه‌های خطی جامی در قرن شانزدهم، ترجمه عربعلی شروه. تهران: شباهنگ.

اکبری تیرابادی، نینا (1389). نگاهی به نقوش آلات موسیقی دوره ساسانیان و تداوم آنها، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: غلامعلی حاتم، دانشکده هنرهای کاربردی، تهران: دانشگاه هنر.

پاکباز، رویین (1388). نقّاشی ایرانی از دیرباز تا امروز، تهران: زر و سیمین.

جامی، نورالدین عبدالرحمن: (1378). مثنوی هفت اورنگ، به کوشش مرتضی ندرس گیلانی، چاپ هفتم، تهران: مهتاب.

حسن‌زاده، شهریار (1393). نگاهی به ادبیات عامیانه در عصر‌صفوی، بهارستان سخن، دوره 11، شماره 26، 248-221.

دادور، ابوالقاسم، ابراهیم زاده، فرزام، مبینی، مهتاب (1391). نقش شکار در دوره عیلام نو، جلوه هنر، دوره 5، شماره 10، 5-19.

‌سیمپسون، ماریانا شرو (1382). شعر و نقاشی ایرانی، حمایت از هنر ایران. شاهکارهای نقاشی از قرن دهم، مترجم: عبدالعلی براتی و فرزاد کیانی، ویرایش: آیدین آغداشلو. تهران: نسیم دانش.

طاهر، زهره، فرخ فر، فرزانه و فدوی صبا: (۱۴۰۲). «بازتاب باورهای دینی و فرهنگی عصر ‌صفوی در نمادپردازی نگاره‌های نسخه هفت‌اورنگ ابراهیم‌میرزا (با تاکید بر دو داستان «یوسف و زلیخا» و «لیلی و مجنون»)»، نگره، شماره 67، 87-101.فاضلی، نعمت‌الله (1381). فرهنگ‌عامه و ادبیات‌عامیانه فارسی، کتاب ماه‌هنر، دوره 25، شماره 43 و 44، 82-85.،

فتح زاده، حسن، دارابی، مرضیه، مصطفوی، شمس الملوک، (1397). انقلاب در زبان: مبانی نظریۀ معنا نزد کریستوا، متافیزیک، دوره 10، شماره 26، 17-32.

نامور مطلق، بهمن (1390). درآمدی بر بینامتنیت: نظریه‌ها و کاربردها، تهران: سخن.

نبی‌زاده، مجید و موسوی‌شیلگانی، سیده‌مهسا (1398). بررسی‌تطبیقی تأثیر فرهنگ بر معماری و طراحی‌لباس با تمرکز بر مقطع تاریخی دوره‌صفویه، شباک، دوره 5، شماره 48، 72-63.

یاوری، حسین و مسیحا، مریم (1389). فرهنگ عامه، تهران: آذر.

References

Agha Gholizadeh, A, (1998). Contemporary Political Graphics of Iran. HONAR-HA-YE-ZIBA HONAR-HA-YE TAJASSOMI, 3, 29 – 45 (Text in Persian).

Ahmadi, Sh. Farrokhfar, F. (2020). Mashhad Book Designing School and Its Role in Development of Painting in Safavid Dynasty, Journal of Great Khorasan, 11(40), 38-19.

Akbari Tirabadi, N. (2010), Musical Research Designs in the Sassanian Period, master's thesis, supervisor: Gholam Ali Hatem, Faculty of Applied Arts, Tehran: University of Art. (Text in Persian).

Ashrafi, M.M. (2005). The Evolution of Iranian Painting in the 16th Century AD, translated by: Zohra Feizi, Tehran: Iranian Academy of Arts. (Text in Persian).

Ashrafi, M.M. (2010). Miniatures of Jami Manuscripts in the 16th Century, Translated by: Arabali Shrouh. Tehran: Shabahang. (Text in Persian).

Azhand, Y. (2020). A Research on Persian Painting and Miniatur, (2^nd ed), Tehran: Samt Publication, (Text in Persian).

Dadvar, A., Ebrahimzadeh, F., Mobini, M. (2017), The Role of Hunting in the New Elam Period, Glory of Art, 10, 5-19. (Text in Persian).

Fathzadeh, H., Darabi, M., Mostafavi, Sh. (2017), The Revolution in Language: The Basics of Kristova's Theory of Meaning, Metaphysics, 26, 17-32. (Text in Persian).

Fazeli, N. (2012). Folk Culture and Persian Folk Literature, Mah-e-hanar book, 39, 1-24. (Text in Persian).

Graham, A. (2011). Intertextuality, translated by: Payam Yazdanjo, Tehran: Markaz Publication, (Text in Persian).

Hassanzadeh, Sh. (2013). A look at Folk Literature in the Safavid Era, Baharestan Sokhan, 26, 248-221. (Text in Persian).

Kristeva, J. (1984), Revolution in Poetic language, New York: Columbia University Press.

Nabizadeh, M., Mousavishilgani, M. (2018). Comparative Study of the Influence of Culture on Architecture and Clothing Design, Focusing on the Historical Period of the Safavid Period, Shabak, 48, 72-63. (Text in Persian).

Namvar Motlagh, B. (2011). An Introduction to Intertextuality: Theories and Applications, Tehran: Sokhan. (Text in Persian).

Pakbaz, R. (2008). Iranian Painting from Ancient Times to Today, Tehran: Zar and Simin.

Simpson, M. S. (2012). Iranian Poetry and Painting, Supporting Iranian Art. Painting Masterpieces from the 10th Century, Translated by: Abdul Ali Barati & Farzad Kayani, Tehran: Nasim Danesh. (Text in Persian).

Simpson, M. S. (1998). Discovering Shaykh-Muhammad in the Freer Jami, Ars Orientalise, 28, 104-114.

Simpson, M. S. (1997). Sultan Ibrahim Mirza's Haft Awrang: A Princely Manuscript from Sixteenth-Century Iran, New Haven & London: Yale University Press.

Soudavar, A. (2013). The Patronage of the Vizier Mirza Salman, Muqarnas, Leiden: Brill, 30, 213-234.

Riffaterre, M. (1978). Semiotics of Poetry, (1st.ed). Bloomingston، Indiana University Press.

Yavari, H., Masiha, M. (2010). Popular Culture, Tehran: Azar Publication. (Text in Persian).

URLs

URL1. https://www.metmuseum.org/art/collection/search/446265 (access date: 2022/4/21).

URL2.https://digital.bodleian.ox.ac.uk/objects/9d7d382f-9ea8-42e3-bd86-5ccb1bde5854/ (access date:2022/4/21).

URL3.https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Khashayar_shah.JPG/220px-Khashayar_shah.JPG (access date: 2022/4/21).

URL4.https://www.metmuseum.org/art/metpublications/A_Kings_Book_of_Kings_The_Shah_nameh_of_Shah_Tahmasp (access date: 2022/4/21).

URL5. https://hakimnezami.org/web/image/13606/31.jpg (access date: 2022/4/21).

URL6. https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452171?pos=5 (access date: 2022/4/21).

URL7. https://img9.irna.ir/d/r2/2022/06/11/3/169738652.jpg?ts=1654924433624 (access date: 2022/4/21).

URL8.https://fotografia.islamoriente.com/sites/default/files/image_field/Obras_Maestras_de_la_Miniatura_Persatomado_del_Shahname_del_gran_poeta_iran%C3%AD%2C_Ferdowsi%2C_Edici%C3%B3n_Shah_Tahmasbi_35_3.jpg (access date: 2022/4/21).