باستان‌گرایی: شیوه‌ای بیانگر برای نوسنت‌گرایان (با نگاهی بر آثار پیشگامان جریان سقاخانه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه پژوهش هنر دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد پژوهش هنر دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران

چکیده

مدرنیست‌های ایرانی در دهه‌های 1320 تا 1350 هجری شمسی در پی یافتن بیانی شخصی و جنبشی آوانگارد، از نقش‌مایه‌های بومی و ایرانی بهره گرفتند. این اقدام، جریانی تازه در مدرنیسم هنری کشور به راه انداخت که امروزه با عنوان نوسنت‌گرایی شناخته می‌شود. عناصر متأثر از هنرهای باستانی ایران، یک گروه از نقوش مورد استفادة نوسنت‌گرایان بودند. نوشتار حاضر می‌کوشد به این پرسش پاسخ گوید که «آیا نقوش باستانی در آثار پیشگامان جریان سقاخانه در دهه‌های 1320 تا 1350 هجری شمسی رسالت پیام‌رسانی نیز بر عهده داشته‌اند یا تنها از منظر زیبایی‌شناسی و آذین‌گری بر آثار نشسته‌اند؟» نویسندگان گمان می‌کنند که توانسته‌اند با تحلیل موردی برخی نقوش باستانی در بستر آثار مدرن نشان دهند: «این آرایه‌ها با بهره‌مندی از قالب‌شکنی در ذهن مخاطب، می‌توانند درک وی را به‌سوی معانی تازه و منطبق بر دریافت‌های دنیای معاصر رهنمون گردانند.» این پژوهش، بازخوانی جدی و جزئی‌نگر آثار پیشگامان مدرنیسم کشور را اصلی ضروری برای تولید، درک و تفسیر آثار جدیدتر می‌داند و باهدف گسترش بازخوانی‌های مجدد آثار مدرن و آشنایی مخاطب با شیوه‌های گوناگون رمزگشایی آثار، پیش رفته است. در بررسی نقش‌مایه‌های کهن، روش تاریخی ـ تحلیلی و در بخش جمع‌آوری منابع شیوة اسنادی مدنظر بوده و برای بررسی آثار معاصر از روش تحلیلی ـ تطبیقی استفاده‌شده است. آثار مورد بررسی نیز به‌صورت هدفمند، از میان مجموعة موزه‌ها، آرشیوها، مجموعه‌های شخصی و تصاویر کتابخانه‌ای برگزیده‌شده‌اند.
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Archaism: An Expressive Method for Neo-Traditionalists (With Regard to Pioneers of Saqakhaneh School)

نویسندگان [English]

  • a. dadvar 1
  • m. keshmirey 2
1 Prof. of Art Research, Alzahra University, Tehran,Iran
2 M.A. of Art Researc, Alzahra University, Tehran,Iran
چکیده [English]

 
Iranian modernists of 1940s to 1970s who were after a personal expression and Avant-garde movement, used native and Persian symbols in their works. This action caused a new movement in this Iran’s modernist art which now is known as Neo-traditionalism. Elements inspired by ancient Iranian arts were a group of motifs used by Neo-traditionalists. The present study tries to provide an answer to the question that: whether the ancient symbols and patterns used in the works of the Neo-traditionalists in the 1940’s and 1970’s had had a semantic value or just were used due to their aesthetic and decorative values? Researchers believe that they, by selective analysis of some ancient motifs in context of modern works, have been able to show the fallowing: these symbols can guide the audiences mind toward new and modern world based understanding by de-familiarization in audiences mind. The present study believes that a serious and detailed rereading of the works of the modernist pioneers is essential for production, understanding and interpreting the more recent works. Furthermore, it aims to expand new readings of modern works and familiarizing the audiences with the decoding methods of these works. The historic-documentary method was used in analyzing the ancient symbols and patterns, and in case of contemporary works, the comparative analysis has been applied. These works were selected purposefully from the museums, archives, private collections and libraries.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Neo-Traditional
  • Ancient Symbols and Patterns
  • De-familiarization
  • Iranian Modernism
  • Saqakhaneh School

مراجع

آموزگار، ژاله (1374). تاریخ اساطیری ایران، تهران: سمت.
اسعدی، مینو (1382)، مدرنیزم، هویت و سنت در نقاشی معاصر ایران، جلوه هنر، شماره  23، 4-13.
امامی، کریم (1346). نقاشی‌های قهوه‌خانه‌ای، راهنمای کتاب، شماره 6، سال 10، اسفند، بازچاپ، 1388، تهران: انتشارات سخن.
بی‌نام (1377). نخستین بی‌ینال تهران، 1337، هنرهای تجسمی، سال اول، شماره یکم، 47 ـ 51.
پاکباز، رویین و دیگران (1381). پیشگامان هنر نوگرای ایران، پرویز تناولی، تهران: موزة هنرهای معاصر.
پاکباز، رویین و دیگران (1380). پیشگامان هنر نوگرای ایران، حسین زنده‌رودی، تهران: موزة هنرهای معاصر.
پاکباز، رویین (1386). تاریخ نقاشی از دیرباز تاکنون، تهران: انتشارات زرین و سیمین.
پرادا، ایدت (1386). هنر ایران باستان، ترجمة یوسف مجید زاده، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
پوپ، آرتور (1389). شاهکارهای هنر ایران، اقتباس و نگارش پرویز ناتل‌خانلری، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
پورادا، ادیت (1387). معماری و پیکرتراشی کلاسیک هخامنشی، در: ایلیا گرشویچ (1387). تاریخ ایران دورة هخامنشی، جلد دوم، دفتر دوم، ترجمة مرتضی ثاقب‌فر، تهران: جامی. صص 705 ـ 791.
روشنگر، مجید (1344). نقاشی‌های معاصر ایران، ناصر اویسی، تهران: انتشارات مروارید و خانة کتاب.
سپهری، سهراب (1375). هشت کتاب، تهران: انتشارات کتابخانة طهوری.
شیروانلو، فیروز (1357). هنر ایران و اندیشه‌های مینوی، در: مسعود عربشاهی (1357). اوستا از دیدگاه هنر نو، تهران: فرهنگسرای نیاوران.
ضیاء پور، جلیل (1329). نمایشگاهی در گالری آپادانا و انتقاد ضیاء پور از آن، آذرپاد، شماره 4، شنبه 26 فروردین. نسخه الکترونیکی: http://www.ziapour.com/articles/  قابل‌دسترسی در 20 خرداد 1392.
طباطبایی، ژازه (1384). گزیدة آثار ژازه تباتبایی، جلد دوم: سفری در کهکشان رنگ‌ها و جلد سوم: رنگ اسپانیا، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
عربشاهی، مسعود (1357). اوستا از دیدگاه هنر نو، تهران: فرهنگسرای نیاوران.
عربشاهی، مسعود (1357). اوستا از دیدگاه هنر نو، نگاره‌های مسعود عربشاهی، تهران: فرهنگسرای نیاوران.
گیرشمن، رمان (1371). هنر ایران در دوران ماد و هخامنشی، جلد اول، ترجمه عیسی بهنام، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
نارکاس، آن (1387). برجسته‌کاری بیستون، در: ایلیا گرشویچ (1387). تاریخ ایران دورة هخامنشی، ترجمة مرتضی ثاقب‌فر، جلد دوم، دفتر دوم، تهران: جامی، 792 ـ 796.
یاحقی، محمدجعفر (1369). فرهنگ اساطیر، تهران: انتشارات سروش.
 
Amoozgar, J. (1995). Mythological History of Iran, Tehran: SAMT (Text in Persian).
Arabshahi, M. (1978). Avesta Based on Contemporary Art Point of View, Tehran: Niavaran Cultural Center (Text in Persian).
Asadi, M. (2003). Modernism, Identity and Tradition in Contemporary Iranian Painting, Jelve-Y-Honar, No: 23, p.p: 4-13 (Text in Persian).
Emami, K. (1967). Ghahveh Khaneh Painting, Rahnamay-E-Ketab, Vol: 10, No: 6, Tehran: Sokhan (Text in Persian).
Ghirshman, R. (1992). L’Art de L’Iran, Mede et Achemenide (volume 1), I. Behnam, Tehran: Elmi Farhangi (Text in Persian).
No Name, The First Biennial of Tehran, (1998).  Honar-Ha-Ye Tajassomi, Vol: 1, No: 1, p.p: 47-51 (Text in Persian).
Pakbaz, R. (2007). Iranian Painting, Tehran: Zarrin-o-Simin (Text in Persian).
Parkas, A. (2008). The Behistun Relief, cited in: I. Gershevitch, The Cambridge History of Iran, Vol. 2: The Median and Achaemenian Periods, M. Saqebfar, Tehran: Jami (Text in Persian).
Pope, A. U. (2010). Masterpieces of Persian Art, P. Natel Khanlari, Tehran: Elmi Farhangi (Text in Persian).
Porada, E. (2007). The Art of Ancient Iran Pre- Islamic Culture, Y. Majidzadeh, Tehran: University of Tehran (Text in Persian).
Porada, E. (2008). Classic Achaemenian Architecture and Sculpture, in: I. Gershevitch, The Cambridge History of Iran, Vol. 2: The Median and Achaemenian Periods. M. Saqebfar, p.p. 705 -791, Tehran: Jami (Text in Persian).
Sepehri, S. (1996). Hasht Ketab (eight books), Tehran: Tahouri (Text in Persian).
Shirvanlou, F. ; Arabshahi, M. (1978). Avesta Based on Contemporary Art Point of View, Tehran: Niavaran Cultural Center (Text in Persian).
Yahaqqi, M.J. (1990). A Dictionary of Myths and Narrative Symbols in Persian Literature, Tehran: Soroush (Text in Persian).
Ziapour, J. (1950). An Exhibition in Apadana Gallery, Azarpad, No. 4, Saturday, Saturday, 26th of April. Electronic version available in: http://www.ziapour.com/articles/ 10th June 2013 (Text in Persian)
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار