تطبیق صحنه شکار آهو، بهرام گور و آزاده در شاهنامه های دوره ایلخانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارگروه ارتباط تصویری دانشگاه الزهراء، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد ارتباط تصویری دانشگاه الزهراء، تهران، ایران

چکیده

شاهنامه، حماسه‌ای منظوم، اثر حکیم ابوالقاسم فردوسی است. این اثر موردتوجه حاکمان ایران در دوره‌های مختلف بوده و به سفارش برخی از آن‌ها، نگارگران آن را به تصویر کشیده‌اند. از دورۀ پیش از استقرار ایلخانان تا سدۀ 14.م /8 ه.ق، نسخۀ مصوری از شاهنامه به‌دست نیامده است و فقط 2 نسخه از شاهنامه مربوط به سدۀ 13.م /7 ه.ق در دست است  که هیچ‌کدام مصور نیست‌. پس از این دوران نیز تنها نزدیک به 10 شاهنامه مصور متعلق به14.م/8 ه.ق (دورۀ ایلخانی) موجود است که تصویرسازی‌های موجود در آن‌ها تأمل‌برانگیز است. در این پژوهش، سه نگاره از سه شاهنامۀ دورۀ ایلخانی تحلیل و بررسی شد که به تصویرگری روایت « شکار آهو، بهرام‌گور و آزاده» که یکی از داستان‌های موردتوجه تصویرگران دراین شاهنامه‌ها بود. این تحقیق که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شد، با بهره‌گیری از منابع و مستندات موجود، در پی یافتن پاسخ برای این پرسش بود که آیا سه شاهنامه 1331.م/731ه.ق ،1333.م/733ه.ق و 1352.م/753ه.ق در یک کارگاه هنری تولیدشده‌ و در تولید آن‌ها از روش و سبکی خاص پیروی شده‌است‌؟ لذا به این منظور، مجموعه‌ای از افتراق‌ها و اشتراک‌های عناصر هنری در این سه نگاره بررسی شد و این نتیجه به‌دست آمد که در ترکیب‌بندی، فن و حتی در تأثیرپذیری از اسلوب‌های مکاتب قبلی؛ از هنر ایران، چین و مغول، تصویرپردازی‌های مشترک در این آثار وجود دارد که تأییدی بر تولید این آثار مشتبه در کارگاهی مشترک است.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Hunting Deer Scene, Bahram Gur and Azadeh in Shahnameh Scripts of Ilkhani Era

نویسندگان [English]

  • z masoudiamin 1
  • elahe moravej 2
1 Assistant prof. of Graphics, Alzahra University, Tehran,Iran
2 alzahra
چکیده [English]

 
Shahnameh is an epic poem written by Hakim Abuʾl-Qasim Ferdowsi Tusi. This work attracted attention of many Iranian kings throughout various eras and was even ordered to get illustrated by some of these monarchs. There are no illustrated versions of Shahnameh from the era before Ilkhani dynasty establishment till 14th century and there are only two copies of Shahnameh belonging to 13th century which non are illustrated. There are only near 10 illustrated Shahnameh scripts which belong to 14th century (Ilkhan era) which their illustrations are notable and worth studying. Present paper aims to study three illustrations from three Ilkhani era’s Shahnameh scripts which depict the tale of “Deer hunt, Bahram Gur and Azadeh” which was considered as a notable story by illustrators of these scripts. The research method of present study is descriptive-analytical method which; by employing existing resources and documents; tries to answer the question that, whether these three Shahnameh scripts of 1331, 1333 and 1352 A.D. were produced in one atelier? and if a specific style and method has been fallowed in their creation or not? Therefore, a set of differences and common aspects among artistic elements were examined in these three paintings.
Generally, it is concluded that based on composition, technic and even influence of previous schools, either from Iranian, Chinese or Mongol art, there is a unique pattern in these three common illustrations of these works, which confirms the fact that these similar looking works were created in a common workshop.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iranian Painting
  • Shahnameh
  • Shiraz School
  • Injuids School
  • Bahram Gur and Azadeh
آداموا و گیوزالین(1382). نگاره‌های شاهنامه، ترجمه زهره فیض،تهران: فرهنگستان هنر.
آژند، یعقوب (1387). مکتب نگارگری شیراز، تهران: فرهنگستان هنر.
اشپولر، برتولد(1372).تاریخ مغول در ایران، ترجمۀ محمود میر آفتاب، تهران: علمی و فرهنگی.
پاکباز، رویین(1393).نقاشی ایرانی ازدیر باز تا کنون،تهران: زرین و سیمین.
پوپ، ارتور آبهام(بی تا)آشنایی با مینیاتور های ایران، مترجم حسین میر تهران: بهار.
شراتو،امبرتو(1391). هنر ایلخانی و تیموری، ترجمۀ یعقوب آژند،هنر ایلخانی و تیموری،تهران: مولی.
رهنورد، زهرا(1387). نگارگری هنر اسلامی، تهران: سمت.
کن بای، شیلا،(1391).نقاشی ایرانی،ترجمۀ مهدی حسینی، تهران: دانشگاه هنر.
گرابر،اولگ(1390). مروری بر نگارگری ایرانی، ترجمۀ مهرداد وحدتی دانشمند، تهران: فرهنگستان هنر.
گری، بازل (1392).نقاشی ایرانی، ترجمۀ عربعلی شروه، تهران:دنیای هنر.
مراثی، محسن(1391).تبین بررسی چگونگی ترکیب نوشته و تصویر و خاستگاه آن در نگارگری مکتب شیراز دوره آل اینجو، فصلنامۀ نگره، 7(23):52-43.
هلن براند، رابرت(1388). زبان تصویری شاهنامه،ترجمۀ سید داوود طبائی، تهران: فرهنگستان هنر.