بازشناسی قالی های تصویری کرمان(دوره های قاجار و پهلوی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه هنر دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 استاد گروه هنر دانشگاه هنر تهران، تهران، ایران

3 کارشناس ارشد پژوهش هنر دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

استان کرمان یکی از مراکز مهم قالیبافی در ایران که قالی‌های آن دارای طرح و نقشی متمایز از سایر مناطق ایران است. از دورۀ قاجار، که قالی کرمان در دنیا مطرح شده، در طرح و نقش آن تحولات بسیاری رخ داده است. تأثیر هنر طبیعت‌گرایی و ناتورالیسم غربی در دورۀ قاجار بر هنرهای ایرانی از جمله هنر قالیبافی خود را نمایان می‌‌کند و بافت قالیچه‌های تصویری نیز در دورۀ قاجار رواج پیدا می‌کند که در کرمان نمونه‌های بسیار خاص و نادری از این گونه قالیچه‌ها بافته می‌شود. هدف از این نوشتار شناسایی انواع قالیچه‌های تصویری بافته شده در استان کرمان‌، در دوره‌های قاجار و پهلوی بود، تحقیق حاضر از نوع توصیفی و تحلیلی است و نحوۀ جمع‌آوری اطلاعات با توجه به اهمیت تاریخی موضوع به روش اسنادی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای انجام شده است. با بررسی قالیچه‌های تصویری کرمان در دوره‌های قاجار و پهلوی، این نتیجه به‌دست آمد که همان ویژگی‌های بصری قالی‌های کرمان، در قالیچه‌های تصویری هم وجود دارد. ویژگی‌های اصلی قالی کرمان یعنی تنوع رنگی و تعداد زیاد رنگ‌ها، سایه روشن با استفاده از دو رنگِ تیره و روشن( هم در گل‌ها و هم در پیکره‌ها)، نقش و نگارهای گل‌های طبیعی به‌ویژه گل‌فرنگ و دسته‌های گل، استفاده از بته جقه که در انواع فرش کرمان دیده می‌شود؛ دربارۀ قالیچه‌های تصویری این منطقه هم صدق می‌کنند. با کمک این ویژگی‌ها می‌توان این قالیچه‌ها را طبقه‌بندی و از دیگر مناطق متمایز کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Recognition of Kerman Pictorial Carpet (Qajar and Pahlavi)

نویسندگان [English]

  • E. Saffaran 1
  • Gh. Hatam 2
  • parisa yahyavi 3
1
2
3
چکیده [English]

 
Kerman province is one of the most important centers of carpet producing in Iran, where its rugs have a special design and pattern different from other areas in Iran. Kerman carpet's design and pattern has gone through many changes Since Qajar era. Effect of European naturalism in evident in Iranian arts during Qajar era which includes carpet art; and producing pictorial carpets became popular during this era. Very special and unique types of these carpets are produced in Kerman. Present research is a descriptive-analytical study aiming to identify various types of pictorial carpets woven in Kerman during Qajar and Pahlavi era. Due to historical importance of this subject, the data was collected in a documentary method and by means of library resources. By studying pictorial carpets of Qajar and Pahlavi era we concluded that pictorial carpets have similar visual characteristics of Kerman carpets. Main features of Kerman carpets including color variation and number of colors, penumbra by using two light and dark colors (in flowers and figures), floral patterns and designs specially single "Farang" Flower and flower bouquets, using Persian pickles sited in various types of Kerman carpet, are also observed in pictorial carpets of this region. Carpets can be categorized and separated from carpets of other regions by means of such feature. .
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kerman Carpet
  • Design and Pattern
  • Pictorial Carpets
آهنی، لاله.، وند‌شعاری علی و یعقوب‌زاده، آزاده(1394). بررسی ادبیات غنایی در فرش‌های تصویری دوره قاجار(‌مطالعه موردی: داستان بهرام گور)، نشریۀ جلوه هنر،2(7):65-78.
پوریزدان‌پناه، بهاره (1390). زیبایی‌شناسی فرش کرمان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهراء
پوپ،آرتر و اکرمن، فیلیس (1387). سیری در هنر ایران (از دوران پیش از تاریخ تا امروز)، ویرایش زیر نظر سیروس پرهام، جلد ششم: فرش، صنایع فلزی و موسیقی شرق، تهران: علمی و فرهنگی.
تناولی، پرویز (1368). قالیچه‌های تصویری ایران، تهران: سروش.
دانشگر، احمد (1368). فرهنگ جامع فرش یادواره، تهران: یادواره اسدی.
رهنورد، زهرا (1386). تاریخ هنر ایران در دوره اسلامی، نگارگری، تهران: سمت.
ژوله، تورج (1381). پژوهشی در فرش ایران، تهران: یساولی.
گودرزی، مرتضی (1384). تاریخ نقاشی ایران از آغاز تا عصر حاضر، تهران: سمت.
مظاهری تهرانی، مهرانگیز (1385). شناسایی، ریشه‌یابی و احیای طرح‌ها و نقوش فرش دستباف کرمان، تهران: مرکز ملّی فرش ایران.
ملول، غلامعلی (1384). بهارستان، تهران: زرین و سیمین.
 
نصیری، محمد جواد (1374). سیری در هنر قالیبافی ایران، تهران:پرنگ.
واعظی، حمیده (1386). طرح‌ها و نقوش فرش دستباف کرمان، کرمان: خدمات فرهنگی کرمان.