گونه شناسی تطبیقی خاتم غیرمثلث

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای، رشتۀ پژوهش هنر، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران، نویسنده مسئول

2 دانشیار گروه صنایع دستی دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

آنچه از واژۀ هنر خاتم در ذهن نقش می‌بندد، سطحی است که با مثلث‌های کوچک پوشانده شده است. این روش، خاتم مثلث نام دارد، ولی شیوه‌های دیگری نیز وجود دارند که در آن‌ها به‌جای مثلث از دیگر نقوش هندسی استفاده شده است. این آثار به طور کلی در گروه خاتم غیرمثلث دسته‌بندی می‌شوند. گروه خاتم غیرمثلث که شیوه‌های مختلف و نقوش متعددی را نیز شامل می‌شود، به سرعت در حال فراموشی است. همین امر باعث شده تا حدس‌های نادرستی دربارۀ نحوۀ تولید برخی از این نقوش شکل بگیرد. شناخت دقیق دسته‌بندی و شیوۀ تولید این نقوش می‌تواند یارای اصلاح دیدگاه‌ها و حفظ این هنرها باشد. مسألۀ نخستین پژوهش حاضر این است که: «اصولاً هنر خاتم غیرمثلث چیست و چه انواعی را در برمی‌گیرد؟»آنگاه می‌توان این پرسش را مطرح کرد که: «مبانی فنی انجام هر کدام به چه صورت است؟». همچنین دلیل شکل‌گیری تعابیر نادرست پیرامون شیوۀ انجام برخی از این هنرها نیز بررسی می‌شود. در این پژوهش به علت عدم امکان تغییر همۀ متغیرها و الزام استفاده از شیوۀ سنّتی، از روش مطالعات نیمه‌تجربی[i] استفاده شد و اطلاعات به طریق کتابخانه‌های و میدانی (مشاهده‌ای و کارگاهی) گردآوری شد و برای ارائۀ اطلاعات از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شد. نتایج، حاکی از وجود گونه‌های متنوع در هنر خاتم و شناسایی و تفکیک برخی شاخه‌های دیگر است که به دلیل وجود شباهت‌هایی، به اشتباه در گروه خاتم قرار گرفته‌اند، درحالی‌که به طور کل با این شاخه هنری متفاوت هستند. بازشناخت و احیای هنر فراموش شده نوارچینی و معرفی دو گونۀ جدید در خاتم مربع از جمله دست‌آوردهای دیگر این مقاله است.


 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative Typology of Non-Triangle Wood Inlay

نویسندگان [English]

  • Mahdi Davazdahemami 1
  • Qobad Kiyanmehr 2
1
2 Isfahan Art Uni.
چکیده [English]

 
What wood Inlay brings to mind is a surface covered with small triangles. Such method is called triangle inlay but there are other techniques that use other geometric designs. These designs are generally categorized in non-triangle inlay category. Non-triangle inlay category includes various methods and patterns which are quickly disappearing from memories. Such issue hassled to incorrect assumptions about how some of these patterns are created. Accurate classification and comprehensive introduction to traditional practices of manufacturing them could be useful in correcting attitudes and safeguarding his art. So, the main issue of present study is that: "what is non-triangle inlay art and what are its types and styles?", then we could ask "what are the technical bases of creating each of them?" We will also study how incorrect assumptions were created about the methods used in creating some of these arts. Quasi-Experimental Research. Method was used in present research due to the fact that there was not the possibility of changing all variants and the necessity of using traditional method, and data was gathered from library an field work (observational and workshop); and descriptive-analytical method was used to present data. Results indicate the existence of various types and styles of Inlay art; what's more, they also identify and separate some other branches which were, incorrectly, assumed as inlay while they are totally different from this artistic branch. Recognition and Resuscitation of "Arrange Strip" art and presentation of two new techniques of "Square Wood Inlay" are other results of present paper.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fine Woodworking
  • Square Wood inlay
  • Layer Wood inlay
  • Inlaid Panel (Pictorial Inlay)
  • Arrange Strip
انتظاری شغل‌آبادی، هاجر (1388). هنر خاتم‌کاری. تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
تجویدی، زهرا (1386). آشنایی با هنرهای سنتی ایران. تهران: دانشگاه پیام نور.
تجویدی، زهرا (1390). گنجینه نقوش خاتم. تهران: فرهنگسرای میردشتی.
روزی‌طلب، غلامرضا (1382). هنر خاتم. تهران: سمت.
طهوری، دلشاد(1365). هنر خاتم‌سازی در ایران، تهران: سروش، شماره قرمز: ۱۴۰۵.
کیانمهر، قباد (1386). کارگاه صنایع‌دستی (چوب)، تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران.
کیانمهر، قباد (1392). قابلیت‌های هنر خاتم مربع در ساخت وسایل چوبی معاصر ایران. طرح پژوهشی شماره 6/9011، اصفهان: دانشگاه هنر اصفهان.
گرامی، سمیه (1391). خاتم مربع، دانشکده صنایع‌دستی، اصفهان:دانشگاه هنر اصفهان.
گرامی، سمیه و کیانمهر، قباد (1392). خاتم مربع، طبس: فراونگ.
گلاک، جی (1355). سیری در صنایع‌دستی ایران، ترجمه لطف‌الله هنرفر، تهران: بانک ملّی ایران.
نئون، ایوان (1376). ریاضیات انتخاب (چگونه بدون شمارش بشماریم؟). مترجم: علی عمیدی و بتول جذبی،تهران: مرکز نشر دانشگاهی.